zakłady chemiczne "Bonarka" / chemical factory

Z inicjatywy prof. Inż. Jana Krakowskiego (pierwszego dyrektora nowego zakładu), oraz inż. Zdzisława Benesza rozpoczęto żmudną adaptację wiekowego przedsiębiorstwa Bernarda Libana do nowych potrzeb powojennej Polski. Bonarka była pierwszym zakładem w historii kraju, który rozpoczął produkcje potrzebnego wówczas preparatu - supertomasyny. Wdrożono nową technologię, przeprowadzono szereg prac mających na celu podnieść standard produkcji. Rozkwit "Superki", jak często nazywa się zakłady w Bonarce, przypadał na lata 1961 do 1965. Firma zatrudniała ponad pół tysiąca pracowników. W 1959 roku zorganizowano chemiczne laboratorium badawcze. Rozwinęła się infrastruktura zakładu, utworzono funkcjonalne drogi dojazdowe i wewnątrz zakładowe...

Fabryka jednak przez cały czas była dla ówczesnego Krakowa problemem ekologicznym. Przyczyniała się do tego w znacznej mierze produkcja fosforanów, zwłaszcza fosforanu trójwapniowego, dodatku do pasz zwierzęcych, przy której dochodziło do intensywnego pylenia kominowego. Mimo zastosowanych filtrów i wybudowania ponad stumetrowej wysokości komina, który trwale wkomponował się w panoramę Krakowa, nie udało się ograniczyć uciążliwego pylenia. Produkcji tych związków zaniechano dopiero pod koniec lat 80 - tych ub. stulecia. W roku 1970 "Bonarka" osiągnęła najwyższy stopień wydajności i stała się przedsiębiorstwem wielozakładowym. Wówczas zmieniono nazwę na 'Krakowskie Zakłady Przemysłu Nieorganicznego Bonarka'. Partnerami fabryki stały się zamiejscowe zakłady chemiczne w Jasicach. W 1989 roku, po upadku PGR - ów i zmianie ustroju politycznego w Polsce, przedsiębiorstwo pogrążyło się w głębokim kryzysie ekonomicznym. Nieznaczną poprawę przyniosło wprowadzenie nowej technologii wytwarzania niskotemperaturowego fosforanu dwuwapniowego w 1993 roku. Dobra passa firmy trwała zaledwie dwa lata (1994 - 96 r). Od 1994 roku zakład był pod zarządem komisarycznym, w 1995 roku kierowany przez Agencje Rozwoju Regionu Krakowskiego. W 1998 roku firma przekształciła się z przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę skarbu państwa i przyjęła nazwę Zakłady Chemiczne "BONARKA" sp. z o.o.

Około 2002 roku Zakłady Chemiczne zakończyły działalność produkcyjną w Krakowie. Produkcję i sprzedaż wyrobów "Bonarki" kontynuuje firma EUROMAR PL, przy Zakładach Chemicznych "Alwernia". Na terenie upadłego przedsiębiorstwa, przy Puszkarskiej 9 w dalszym ciągu stoją, praktycznie nie naruszone upływem czasu, budynki pozostałe po Libanie, użytkowane aż do końca działalności "Bonarki". Podziwiać można jeszcze monumentalną halę pieców z 1916 roku, ponad stuletni budynek warsztatowy, charakterystyczny pod względem architektonicznym oraz wciąż funkcjonującą i zaopatrującą w energię elektryczną odbiorców z ul Puszkarskiej, rozdzielnie wysokiego napięcia.